Tom Lanoye’s tirade
“Maar eerst, geheel tussendoor, deze vraag: waarom blijft het voor flaminganten zo moeilijk om zich complexloos én Vlaming én Belg te voelen? De overdonderende meerderheid van de gewone Vlamingen kan dat wel.” Aan het woord is Tom Lanoye. Tom Lanoye is wellicht één van de meest prominente vertegenwoordigers van onze Nederlandse letteren, trots op zijn taal en ook op zichzelf, op de virtuoze manier waarop hij met taal speelt. Hij is trots op zijn taal en dus een taalflamingant, maar wel één waar de deugflaminganten niet mee opgetogen zijn. Wie niet het officiële discours van de Vlaamse canon vertolkt, volgens Tom Lanoye, is voor die Vlaamse beweging een nestbevuiler die aan zelfhaat lijdt.
Met het Willemsfonds noemen we ons zo graag zoete taalflaminganten. Maar voor Lanoye is dat een veel te brave term. Ik zoek sinds het lezen van Lanoyes tirade Woke is het nieuwe Marrakechpact nu al enkele weken het juiste equivalent voor zijn flamingantisme, met een overdosis aan suiker om aan te geven dat we de taalstrijd gewonnen hebben, hyper taalflamingantisme dus in de terminologie van diabetici, met bruegheliaanse beeldspraak, altijd provo, vlijmscherp, complexloos, als een spiegel ook die de Vlaming wordt voorgehouden. Maar bovenal, vol humor, cabaret, zelfrelativering en literaire overdrijving. Wie de juiste term vindt krijgt een gratis exemplaar opgestuurd namens het Willemsfonds Brussel.
Het opzet van Woke is het nieuwe Marrakechpact is eenvoudig: met zijn anti-woke discours en boekje opent Bart De Wever een nieuw front, een cultuuroorlog waarmee hij extreemrechts wil overtroeven. Hij wil de kampioen worden van de anti-woke. Dus moet hij eerst een woke-probleem creëren (een probleem dat er eigenlijk niet echt is), het aanwakkeren, importeren uit de VS desnoods, om er tegen ten strijde te kunnen trekken. Herinner u het Marrakechpact, het internationaal pact over migratie dat N-VA eerst had goedgekeurd en waar het zich nadien eind 2018 fel tegen keerde, en zelfs de regering voor verliet. Net als met het Marrakechpact zal De Wever, volgens Tom Lanoye, wel het debat op de agenda zetten, van anti-woke een verkiezingsthema maken, de mensen aanpraten dat onze cultuur under attack is van zelf tot leven geroepen wokies, maar hij zal vervolgens kansloos verliezen. De kampioenen van de ranzigheid, het Vlaams Belang, gaan hem moeiteloos overtreffen. Meer nog, Vlaams Belang zal N-VA als regeringspartij, en De Wever, als burgemeester van Antwerpen, afschilderen als loopjongens van de zelf uitgevonden Woke-beweging, als uber-wokers. “Je kan een stinkdier nu eenmaal niet overstinken” citeert Lanoye een Duits conservatief politicus over het extreem rechtste AfD.
En passant entertaint Lanoye ons in zijn tirade door tal van clichés over de Vlaamse beweging, de Vlaamse Canon, het verhaal van Vlaanderen en identiteit, … flink op de rooster te leggen. Wat maakt het boekje bijzonder? Het is literatuur, het is een pamflet van een schrijver, geen academicus. Omdat het niet aan dezelfde eisen moet voldoen en ook niet die pretentie heeft, kan het inzichten over de samenleving geven, die de beste wetenschappelijke studie ook wel aangeeft en onderbouwt, maar dan zonder de megafoon van de romanschrijver. De kracht van literatuur. De kracht ook van Lanoyes geliefkoosde stijlfiguur, de overdrijving.
Johan Basiliades