Sinds 2013 schrijft Kurt Deswert, voorzitter Willemsfonds Woluwe, maandelijks een column over poëzie in Vlam, het blad van gemeenschapscentrum Op-Weule. Voortaan worden deze columns ook gepubliceerd in Kortweg Flash.
Lied over veegsel
Wat bleef er over van die mooie momenten?
Glans van ogen,
een vleugje geur,
een paar zuchtjes op de revers,
adem op glas,
een snuifje tranen
en een snufje verdriet.
En verder, geloof me, bijna niets
Een handvol sigarettenrook
een paar vluchtige lachjes
en enkele woorden
in de hoek ronddraaiend
als veegsel,
verjaagd door de wind.
En voor ik het vergeet,
drie sneeuwvlokken.
Dat is het net.
Bewonderaars hielden in stilte wacht voor Jaroslav Seiferts woning toen de Tsjechoslovaakse dichter (1901-1986) op zijn sterfbed lag. Het ietwat bizarre eerbetoon maakte duidelijk hoezeer zijn poëzie voor veel Tsjechoslovaken een anker was geweest in een extreem woelige eeuw… Met de komst van elk nieuwe bezetter -of het nu nazi’s of Sovjets waren- werd het Tsjechoslovaakse verleden telkens flink herschreven. Vaak gebeurde dat zeer letterlijk trouwens. Met zijn nostalgische poëzie – zoals ook hier – en in zijn memoires wist Seifert dat verleden vast te leggen. In feite maakte dat zijn poëzie erg politiek en nationalistisch, maar het maakte ze vooral erg menselijk.
Seifert werd geboren in Žižkov, nabij Praag. Hij groeide er op te midden van spoorwegen, huizenblokken, fabrieksarbeiders en dienstmeiden. Maar de kunst lonkte. In 1920 stichtte hij samen met enkele gelijkgestemde kunstenaars de avant-gardegroep Devětsil. Eén van hun voornaamste motto’s was om ‘dieper te kijken naar gewone dingen, om zo het poëtische erin te ontdekken’. Dat lag arbeiderszoon Seifert duidelijk wel. Het bovenstaande gedicht, verschenen in 1965, is er een typisch voorbeeld van.
In 1921 verscheen zijn eerste bundel. In datzelfde jaar sloot hij zich aan bij de net opgerichte Tsjechoslovaakse communistische partij. Maar zijn verhouding met de communisten zou uiteindelijk zeer problematisch verlopen. In 1929 werd hij uit de partij gezet, wegens kritiek. In de loop van zijn leven zou hij zijn oud-partijgenoten nog verscheidene keren zwaar aanpakken. Seifert groeide uit tot één van de voornaamste publieke dissidenten van Tsjechoslovakije, samen met onder meer de latere president en auteur Vaclav Havel. Toen hij stierf, werd zijn begrafenis druk bijgewoond door geheim agenten, om te vermijden dat zijn overlijden aanzet tot rellen zou geven. Twee jaar voor zijn overlijden ontving hij de Nobelprijs voor de literatuur.
Kurt Deswert