In deze regio van Brussel een nieuwe winkel openen met voornamelijk Nederlandstalige boeken? Velen zouden het als een haast onmogelijke uitdaging beschouwen, maar sinds november 2021 werd de droom van Maren en Thomas wel degelijk realiteit. En het blijkt een schot in de roos te zijn. Met een klein, maar gevarieerd aanbod weten ze heel wat buurtbewoners aan te trekken – voor een boek of een tasje koffie. Wij gingen langs voor een gesprek over deze nieuw literaire hotspot: Replica.

Wat was jullie drijfveer om met deze winkel te starten en vanwaar komt die?
Maren: Voor ik in Brussel ben komen wonen, heb ik een tijdje in Rotterdam gewoond en daar waren heel veel goeie boekhandels, waar ook veel dichters en auteurs langskwamen. Mijn vriend Thomas en ik zaten echt in the scene daar en ginds is het concept van Replica ontstaan. Ook de Utrechtse Boekenbar, die vrij hard op onze boekenbar lijkt, was een boekhandel waar ik vaak naartoe ging en waar ik heel veel inspiratie opdeed: een aangename setting waar je dus niet alleen boeken kan kopen, maar waar je ook kan blijven en waar je zelfs een koffie kan komen drinken met je eigen boek in de hand, zonder dat je per sé boeken moet kopen. En dat is helemaal oké. Het is een concept dat in België nog maar op enkele plaatsen terug te vinden is en toen we in Brussel kwamen wonen, wilden we dat concept dus implementeren hier.

Maar dan was de grote vraag voor ons: waar in deze stad is daar ruimte voor en kan het overleven? We zochten dus een wijk waar ons concept in zou passen. Dankzij het horecagedeelte wisten we wel dat de boekhandel ook een ontmoetingsplek zou worden, waardoor heel verschillende mensen in de boekhandel terecht kunnen. Daardoor werd het ook al wat makkelijker om er een locatie voor te vinden en die vonden we hier.

Om van start te kunnen gaan, hebben jullie een crowdfunding georganiseerd. In welke mate heeft die jullie voortgeholpen?
De crowdfunding was niet alleen financieel belangrijk, het was ook een grote communicatiecampagne, waarmee we in de buurt – heel lokaal – veel mensen hebben proberen te bereiken.

Het was een test voor ons of ons concept ook aansloeg bij de mensen. Met andere woorden: zijn er hier voldoende mensen zodanig geïnteresseerd in wat we hier willen doen, dat ze er ook voor doneren? Voor ons is dat belangrijk, omdat we het echt moeten hebben van onze klanten, in tegenstelling tot bijvoorbeeld locaties in het centrum die ook van het toerisme kunnen gebruikmaken. Maar we zijn dus heel warm ontvangen geweest door de buurt en veel mensen waren echt blij met onze komst, waardoor we ons doel (8.500 euro, nvdr.) vlot bereikt hebben. De mensen die toen doneerden – degenen die in ons concept geloofden – heb je ook direct mee als klant. Zij komen steeds terug, ook nadat ze hun crowdfunding-reward kwamen ophalen.

Er liggen vooral Nederlandstalige boeken in de rekken en ook een aantal Engelstalige. Vanwaar de keuze om je daartoe te beperken?
In het begin vonden we het heel moeilijk om die keuze te maken. Idealiter zouden we boeken in het Nederlands, Engels en Frans willen verkopen, want we zijn in Brussel, een tweetalige stad, en in de gemeente Molenbeek zijn ook heel veel Franstaligen, maar uiteindelijk hebben we dan toch gekozen om te starten met Nederlands-Engels. Dat heeft enerzijds te maken met de locatie waar we op zijn gevallen en de beperkte oppervlakte ervan. Anderzijds vind ik het ook wel fijn om te weten dat er een plek is waar je als Nederlandstalige een goed Nederlandstalig aanbod gaat vinden. Want er zijn heel veel Franstalige boekhandels in Brussel, maar qua Nederlandstalige boekhandels in Brussel is het eerder beperkt. Dat miste ik zelf als Brusselaar ook heel erg.

Dus ik ben gaan kijken naar wat ik als Nederlandstalige Brusselaar zelf heel belangrijk vind. En dan denk ik dat een goeie selectie kunnen aanbieden veel belangrijker is dan 3 selecties van verschillende talen kunnen aanbieden, maar nergens goed in zijn. Natuurlijk kan de selectie ook altijd nog aangepast worden, als we zouden merken dat er toch meer vraag komt naar Franstalige boeken.

Hoe stellen jullie het aanbod eigenlijk samen?
Dat gebeurt vrij organisch. Allereerst is een belangrijk onderdeel van ons concept het klantencontact. We hebben geen duizenden klanten en als een klant iets bij mij bestelt, onthoud ik vaak wel wat dat die besteld heeft. Daardoor kan ik die klant ook adviseren met een boek waarvan ik denk: ja, dat zou iets voor jou zijn. Het zijn ook die boeken waar ik naar op zoek ga, in bijvoorbeeld de brochures van de uitgevers. Ik selecteer dus voornamelijk op basis van mijn klanten en zij bepalen mee de inhoud van de winkel. We nemen het advies en de leeservaringen van de klanten steeds mee in het bepalen van onze selectie.

Daarnaast zijn er ook altijd wel vertegenwoordigers die langskomen en tips geven, maar ik kies daarbij vrij eigenwijs. Weet je, als er poëzie uitkomt van een dichter die ik graag lees en ik weet dat er eigenlijk misschien niemand in geïnteresseerd is, dan ga ik dat soms toch kopen en dan ga ik wel eens iemand daarover adviseren. Dus ik durf ook wel eigenwijze keuzes te maken. Als iemand tegen mij zegt: ik denk niet dat dat goed gaat verkopen, dan denk ik soms: ja, maar ik ga het toch kopen, in heel klein aantal weliswaar, maar ik ga het toch proberen. Niet altijd even slim, maar het leuke hieraan is ook wel gewoon dat je je eigen keuzes kunt maken. Het is dus een beetje een combinatie van recensies lezen, alles bijhouden en keuzes maken die goed werken voor je klanten.

“Soms val je plots over hiaten in de selectie. Gisteren had ik een klant die zei: je hebt niets van Stijn De Paepe. Ik verschoot, maar het klopte. Terwijl die momenteel heel populair is, en al zeker rond gedichtenweek. Je kunt niet alles in de gaten houden… Maar Stijn De Paepe, die heb ik nu wel besteld [lacht].”

De winkel ziet er zeer gezellig uit. Hebben jullie de inrichting zelf mee uitgetekend?
Ja, we zijn daarbij vertrokken vanuit het idee dat we een heel lichte boekhandel wilden creëren. We wilden het hippe terug in de boeken krijgen, gewoon door al te werken met witte muren en veel licht. En heel veel covers in de rekken te zetten, waardoor er ook kleur in zit. Die covers zorgen er ook voor dat mensen sneller geneigd zijn om een boek vast te pakken, dan wanneer alles met de rug naar de mensen toe staat. Het neveneffect is natuurlijk dat er minder boeken in de rekken kunnen staan, maar het geeft toch echt meer rust in het zoeken naar een boek.

Het is wel geen grote ruimte. Dromen jullie ervan om ooit naar een grotere locatie te verhuizen?
Qua ruimte zitten we op dit moment wel goed, maar we merkten al vanaf week één dat het toch snel vol loopt en dat we al eens mensen moeten teleurstellen, omdat er niet genoeg plaats is. We zijn ook de enige koffiebar in de buurt en zeker in de weekends is het hier snel heel druk. Als ons concept goed blijft draaien zoals het dat nu doet, dan zit een grotere locatie er zeker in.

Natuurlijk, we zijn geopend in november en dus we hebben ook nog de interessante eindejaarsperiode mee mogen pikken. Nu is het ook vooral zoeken naar manieren om mensen te blijven animeren en trekken. We hebben al heel wat regelmatige klanten en er zijn nog altijd veel mensen die ons ontdekken. We hebben voor hen al heel wat activiteiten op de planning staan in de komende maanden en we blijven eigenlijk altijd wel bezig met het zoeken naar nieuwe dingen en ervoor te zorgen dat het aantrekkelijk blijft voor iedereen. Dat stopt nooit.

Maar als we ooit naar een grotere locatie zouden verhuizen, zou het ook wel zijn om een vaste ruimte te hebben waarin we die evenementen kunnen organiseren. Nu doen we die in een ruimte van een architectenbureau aan de overkant van de straat.

“Als ik bepaalde boeken met de rug naar de mensen toe zet, worden ze vaak niet verkocht, zelfs al zijn ze bijvoorbeeld voor de Boon-literatuurprijs geselecteerd. Als ik datzelfde boek dan met de cover naar voor zet, is zo’n boek na 2 dagen verkocht. Dit is gewoon de manier waarop men kijkt naar boeken en hoe men zich laat leiden door de cover.”

Over welke evenementen gaat het dan?
We willen bijvoorbeeld een poëzieavond organiseren, maar ook signeersessies met auteurs. In november hebben we ook een workshop voor kinderen georganiseerd rond het boek “Geroezemoes” van Yelena Schmitz. En in maart – de jeugdboekenmaand – staat er nog een kinderworkshop op de agenda. Dan komt Leo Timmers, de Jetse illustrator van kinderboeken.

Zijn kinderen en ouders een doelpubliek waar jullie ook extra op mikken, bijvoorbeeld met jullie aanbod aan jeugdboeken?
Ja, en we proberen in ons aanbod ook te zoeken naar boeken die diversiteit uitstralen en die net iets anders zijn dan de boeken die ze altijd in de klas lezen. “De waanzinnige boomhut” is heel tof, maar wij willen soms ook zeggen: “wil je dit boek ook eens lezen, want dat is ook heel erg leuk?”
Nog iets wat hier te beleven is: een leesclub. Hoe werkt dit en wie kan zich daarvoor inschrijven?
Het idee van de leesclub is dat we met een tiental mensen om de anderhalve maand samenkomen en we bespreken telkens een boek dat wij kiezen. We hebben als eerste boek “Wij zijn licht” van Gerda Blees gelezen. En nu gaan we “I am an Island” van Tamsin Calidas lezen. Voor de keuze van het boek werk ik samen met medewerkers van Muntpunt en de bibliotheek van Laken, zodat we een goede keuze kunnen maken over welke boeken zouden passen.

De mensen kunnen dan telkens opnieuw kiezen of ze deelnemen of niet. Dus het is niet verplicht om alle boeken mee te lezen. Je leesgroepticket is het kopen van het boek hier, en dan krijg je ook een drankje en wat hapjes tijdens de leesclub, of je kan zeggen: ik lees het liever in de bilbiotheek en dan kan je voor 5 euro ook deelnemen.

Vorige week hebben we onze eerste leesclub gehad. Die was heel snel volzet. Voor het volgende boek hebben we een tweede leesclub opgestart, maar die was ook al na een uur volzet. Het gaat dus heel snel. En verschillende klanten willen binnenkort ook zelf starten met een Engelstalige leesclub hier, wat wel goed is, want ik kan ze ook niet allemaal organiseren.Dat er zoveel vraag naar is, komt denk ik omdat veel mensen het ook leuk vinden om met mensen uit de buurt iets samen te kunnen doen en nieuwe mensen te leren kennen die ook graag lezen.

Tenslotte nog één vraag: de naam van jullie boekenbar – Replica – waar komt die vandaan?
We wilden een naam zoeken voor ons concept die in de drie talen, dus Nederlands, Engels en Frans makkelijk te onthouden en makkelijk uit te spreken is. En dus hebben we gekozen voor een korte naam: Replica. Een replica is eigenlijk een exacte kopie van een kunstwerk en wij zien een boek als een exact kopie van een initieel kunstwerk van een auteur. Dus het komt voor een stuk uit de boekdrukkunst en hoe wij kijken naar de werken die hier liggen. Het zijn allemaal kopieën van unieke stukken die je kan meepakken naar huis. Daarnaast hebben we ook prints van kunstenaars liggen. Op die manier proberen we echt wel kleine pareltjes tussen de collectie te leggen, die je dan kan ontdekken. Ook dat is wel het idee van die replica.